ºÉÊzÁæ¨ÁzÀ
¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ PÉÆ£ÉAiÀÄ ¤eÁªÀÄ «ÄÃgï G¸Áä£À C° SÁ£À 1886 J¦æ¯ï 6 gÀAzÀÄ ªÀÄ»§Æ§ C°
SÁ£À ¹¢ÝTAiÀÄ JgÀqÀ£ÉÃAiÀÄ ªÀÄUÀ£ÁV ¥ÀÄgÁ¤ ºÀªÉð ºÉÊzÁæ¨ÁzÀ£À°è d¤¹zÀ£ÀÄ. 1887gÀ°è
EvÀ£À CtÚ£ÀÄ ¤zsÀ£À ºÉÆA¢zÀÝjAzÀ «ÄÃgï G¸Áä£À C°ÃSÁ£À£À ²ÃPÀëtPÁÌV «±ÉõÀ PÁ¼Àf
ªÀ»¸À¯ÁVvÀÄÛ. EªÀ£ÀÄ 12£Éà ¸É¥ÉÖA§gï 1911gÀ°è C¢üPÁgÀPÉÌ §AzÀÄ 18£Éà ¸É¥ÉÖA§gï
1948gÀ ªÀgÉUÉ F ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀ£ÀÄß D½zÀ£ÀÄ. «ÄÃgï G¸Áä£À C°ÃSÁ£À 1906gÀ°è vÀ£Àß
21£Éà ªÀAiÀĹì£À°è ¥Á±Á ¨ÉÃUÀA EªÀgÀ£ÀÄß ªÀÄzÀĪÉAiÀiÁzÀ£ÀÄ. EªÀ£À DqÀ½vÀzÀ°è
dUÀwÛ£À CvÀåAvÀ ²æêÀÄAvÀ ªÀåQÛUÀ¼À°è EªÀ£ÀÄ PÀÆqÀ M§â£ÁVzÀÝ£ÀÄ. 1940gÀ°è EªÀ£À
ºÀwÛgÀ 2 ©°AiÀÄ£ï qÁ®gï ºÀt«vÀÄÛ CxÀªÁ AiÀÄÄ.J¸ï.J. §eÉmï£À ±Éà 2 gÀ¶ÖvÀÄÛ.
DUÀµÉÖ ¸ÁévÀAvÀæöåUÉÆAqÀ ¨sÁgÀvÀ ¸ÀgÀPÁgÀzÀ ªÁ¶ðPÀ §eÉmï 1 ©°AiÀÄ£ï qÁ®gï
DVvÀÄÛ. 100 «Ä°AiÀÄ£ï qÁ®gÀ ¨É¯ÉAiÀÄ eÁPÉÆèï qÉʪÀÄAqï£ÀÄß Paper
Weight DV
§¼À¸ÀÄwÛzÀÝ. »ÃUÁV EªÀ£ÀÄ ¸ÁAiÀÄĪÀªÀgÉUÀÆ K¶AiÀiÁ RAqÀzÀ CvÀåAvÀ ²æêÀÄAvÀ
ªÀåQÛAiÀiÁVAiÉÄà G½zÀ. EAvÀºÀ ²æêÀÄAvÀ gÁd JA¢UÀÆ §AUÁgÀzÀ D¨sÀgÀtUÀ¼À£ÀÄß
ªÉÄʪÉÄÃ¯É zsÀj¸À¯Éà E®è J£ÀÄߪÀzÀÄ ¸ËfUÀzÀ ªÀiÁvÀÄ. EªÀ£ÀÄ ¸ÀIJQëvÀ£ÀÄ,
M¼ÉîAiÀÄ DqÀ½vÀUÁgÀ£ÀÄ DVzÀÝ£ÀÄ. EªÀ£ÀÄ M¼ÉîAiÀÄ ²PÀët ¥ÀqÉzÀÄ, EAVèµÀ, GzÀÄ,
¥À¶ðAiÀÄ£ï ¨sÁµÉUÀ¼À°è ¥ÁArvÀå ºÉÆA¢zÀÝ£ÀÄ. ºÀ®ªÁgÀÄ ¸Á»wåPÀ ¥ÀĸÀÛPÀUÀ¼À£ÀÄß
GzÀÄð ªÀÄvÀÄÛ ¥À¶ðAiÀÄ£ï ¨sÁµÉUÀ¼À°è §gÉ¢zÁÝ£É. EvÀ£À DqÀ½vÀzÀ°è ºÉÊzÁæ¨ÁzÀ
¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÀÅ ¸ÁévÀAvÀæöå ¥ÀƪÀð ¨sÁgÀvÀzÀ CvÀåAvÀ zÉÆqÀØ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀªÁVvÀÄÛ, F
¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ «¹ÛÃtð 2,23,000 ZÀ.QÃ.«ÄÃ. DVvÀÄÛ, EzÀÄ FV£À EAUÉèAr£ÀµÀÄÖ (FUÀ
PÀ£ÁðlPÀzÀ MlÄÖ «¹ÛÃtð 1,91,976 ZÀ.QÃ.«ÄÃ.). »ÃUÁV CRAqÀ ¨sÁgÀvÀzÀ°è ©ænµÀjAzÀ
Cwà G£ÀßvÀ UËgÀªÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀgÁVzÀÝgÀÄ. 21 UÀ£ï ¸À®Æåmï £À UËgÀªÀ ¥ÀqÉAiÀÄĪÀ
¨sÁgÀvÀzÀ LzÀÄ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀUÀ¼À°è F ¸ÀA¸ÁÜ£À ¥ÀæxÀªÀĪÁVvÀÄÛ. CAzÀÄ ºÀ¢£ÁgÀÄ
f¯ÉèUÀ¼À£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ OgÀAUÁ¨ÁzÀ, ©Ãqï, £ÁAzÉÃqï, ¥ÀgÀ¨sÁ¤, ©ÃzÀgÀ,
gÁAiÀÄZÀÆgÀÄ, UÀÄ®âUÁð, ªÀÄ»§Æ§ £ÀUÀgÀ, G¸Áä£Á¨ÁzÀ, ªÉÄÃqÀPï, £À¯ÉÆÎAqÀ,
¤eÁªÀiÁ¨ÁzÀ, D¢¯Á¨ÁzÀ, PÀjêÀÄ£ÀUÀgÀ, ªÁgÀAUÀ¯ï ºÁUÀÆ ºÉÊzÁæ¨ÁzÀ, ºÉÊzÁæ¨ÁzÀ
EzÀgÀ gÁdzsÁ¤AiÀiÁVvÀÄÛ. «ÄÃgï G¸Áä£À C°ÃSÁ£À£À 37 ªÀµÀðWÀ® DqÀ½vÀzÀ°è
ºÉÊzÁæ¨ÁzÀ ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è ²PÀët, PÀȶ, «zÀÄåvï, gÉʯÉé, ¨ÁåAPï, ªÁAiÀÄÄAiÀiÁ£À,
gÀ¸ÉÛ, ¸ÉÃvÀĪÉ, ¤ÃgÁªÀj, PÉÃgÉUÀ¼À ¥ÀÄ£ÀgÀÄfÓêÀ£À »ÃUÉ C©üªÀÈ¢ÝAiÀÄ PÀqÉ
¸ÁUÀÄwvÀÄÛ. ºÀ®ªÁgÀÄ C©üªÀÈ¢Ý PÁAiÀÄðUÀ¼À£ÀÄß PÉÊUÉÆAqÀ QÃwð EªÀ¤UÉ ¸À®ÄèvÀÛzÉ.
±ÉÊPÀëtÂPÀ
ªÀåªÀ¸ÉÜ; F ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ DqÀ½vÀ ¨sÁµÉ
GzÀÄðªÁVvÀÄÛ, ²PÀët ªÀiÁzÀåªÀÄ PÀÆqÀ GzÀÄðªÁVvÀÄÛ. DzÀgÉ EAVèµÀ NzÀĪÀzÀÄ
RqÁØAiÀĪÁVvÀÄÛ. FvÀ£À DqÀ½vÀzÀ°è ºÀ®ªÁgÀÄ ±ÉÊPÀëtÂPÀ C©üªÀÈ¢Ý AiÉÆÃd£ÉUÀ¼À£ÀÄß
ºÀ«ÄäPÉÆArzÀÝ£ÀÄ. CªÀÅUÀ¼À°è ªÀÄÄRåªÁzÀªÀÅUÀ¼ÉAzÀgÉ, 1917gÀ°è ºÉÊzÁæ¨ÁzÀ
£ÀUÀgÀzÀ°è G¸Áä¤ÃAiÀÄ «±Àé«zÁå®AiÀÄ ¸ÁÜ¥À£É, §£ÁgÀ¸ï »AzÀÄ «±Àé«zÁå®AiÀÄ,
gÀhiÁ«ÄÃAiÀiÁ ¤eÁ«ÄÃAiÀÄ ±Á¯É, zÁgÀįï G®ÄªÀiï ¢AiÉÆçAqï «±Àé«zÁå®AiÀÄ ºÁUÀÆ
C°UÀqï ªÀÄĹèA «±Àé«zÁå®AiÀÄUÀ¼ÀÀ C©üªÀÈ¢ÝUÉ vÀ¯Á 10 ®PÀë gÀÆ. ºÀtªÀ£ÀÄß
zÉÃtÂUÉ ¤ÃrzÀ£ÀÄ. ²PÀëtPÁÌV CªÀ£ÀÄ vÀ£Àß §eÉmï£À ±Éà 11gÀµÀÄÖ ºÀtªÀ£ÀÄß
«ÄøÀ°lÖ£ÀÄ. ¥ÁæxÀ«ÄPÀ ²PÀëtªÀ£ÀÄß RqÁØAiÀÄUÉƽ¹ §qÀªÀjUÉ GavÀ ²PÀët
¤ÃqÀ¯ÁUÀÄwvÀÄÛ.
G¸Áä¤AiÀiÁ
«±Àé«zÁå®AiÀÄ ¸ÁÜ¥À£ÀAiÀÄ GzÉÝñÀzÀ°è «eÁÕ£À, vÀAvÀæeÁÕ£À ªÀÄvÀÄÛ ¸ÁªÀiÁfPÀ
«eÁÕ£ÀzÀ°è ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀÄvÀÄÛ «±ÉõÀªÁV PÀȶAiÀÄ°è ¸ÀA±ÉÆÃzsÀ£É ªÀiÁqÀ¨ÉÃPÉAzÀÄ
¤eÁªÀÄ ¸ÀàµÀÖªÁzÀ DzÉñÀ ªÀiÁrzÀÝ£ÀÄ. PÁ¯ÉÃd D¥sï ¯Á, ²PÀëPgÀÀ vÀgÀ¨ÉÃw ¸ÀA¸ÉÜ,
ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ PÁ¯ÉÃdÄ, EªÀÄd¤ÃAiÀÄjAUï PÁ¯ÉÃdÄ, PÀȶ ªÀĺÁ«zÁå®AiÀÄ »ÃUÉ
ºÀ®ªÁgÀÄ PÁ¯ÉÃdÄUÀ¼À£ÀÄß 1927gÀ°è ¥ÁægÀA©¹zÀ£ÀÄ. G¸Áä¤AiÀÄ «±Àé«zÁå®AiÀÄzÀ°è
1936gÀ°è ¨sËvÀ±Á¸ÀÛç, gÀ¸ÁAiÀÄ£À ±Á¸ÀÛç, ¥Áæt±Á¸ÀÛç, ¸À¸Àå±Á¸ÀÛç,
ªÉÊzÀåQÃAiÀÄ, EAf¤ÃAiÀÄjAUï, ªÉÄl®fð EvÁå¢ «µÀAiÀÄUÀ¼À°è ¸ÁßvÀPÉÆÃvÀÛgï
PÉÆøïðUÀ¼À£ÀÄß ¥ÁægÀA©¹zÀÝ£ÀÄ.
¤ÃgÁªÀj
ªÀåªÀ¸ÉÜ:
¤ÃgÁªÀjUÉ Cwà ºÉZÀÑAiÀÄ ¥Áæw¤zsÀå
¤ÃrzÀÝ ¤eÁªÀÄ, 1913gÀ°è PÀȶ ¸ÀgÀPÁj E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ. 1920gÀ°è ºÉÊzÁæ¨ÁzÀ
¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è Osman
Sagar and Himayat Sagar PÉgÉUÀ¼À£ÀÄß PÀnÖ¹zÀ£ÀÄ. 1945gÀ°è vÀÄAUÁ-¨sÀzÁæ £À¢UÉ
ºÉÆøÀ¥ÉÃmÉ ºÀwÛgÀ d¯Á±ÀAiÀÄ ¤«Äð¸À®Ä ¥ÁægÀA©¹ 1952gÀ°è CzÀ£ÀÄß GzÁÏn¸À¯Á¬ÄvÀÄ.
D®ªÀÄnÖ d¯Á±ÀAiÀÄ ¤«Äð¸À®Ä CAzÉ ¸ÀªÉð PÁAiÀÄð ¥ÀÆtðUÉƽ¹, CzÀÄ ¤eÁªÀÄ ¥ÁæAvÀåzÀ°è
§gÀzÉà EgÀĪÀzÀjAzÀ C°è£À gÁdgÉÆA¢UÉ ªÀiÁvÀÄPÀvÉ £ÀqɹzÀÝ£ÀÄ. »ÃUÉ ºÀ®ªÁgÀÄ
¤ÃgÁªÀj AiÉÆÃd£ÉUÀ½UÉ ZÁ®£É ¤ÃrzÀÝ£ÀÄ.
¸ÁªÀiÁ£Àå
DqÀ½vÀ:
7£Éà £ÀªÉA§gï 1919gÀAzÀÄ gÁdåPÉÌ
ºÉƸÀ ¸ÀA«zsÁ£ÀªÀ£ÀÄß, PÁAiÀÄðPÁj ¥ÀjµÀvï£ÉÆA¢UÉ eÁjUÉ vÀAzÀ£ÀÄ. £ÁåAiÀiÁAUÀ
ªÀÄvÀÄÛ ±Á¸ÀPÁAUÀªÀ£ÀÄß ¨É¥Àðr¹zÀ£ÀÄ. ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀgÀPÁj E¯ÁSÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹
DqÀ½vÀ ¸ÀĮĨsÀªÁV £ÀqɸÀ®Ä ¥ÀæAiÀÄwß¹zÀ£ÀÄ. ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ gÀPÀëuÉUÁV «Ä°lj
ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß PÀÆqÀ ºÉÆA¢zÀÝ£ÀÄ. CªÀ£À ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è ºÉÊzÁæ¨ÁzÀ ¹«¯ï ¸À«ð¸ï¸ï
JA§ ¸ÀgÀPÁj DqÀ½vÀ ªÀåªÀ¸ÉÜAiÀÄ£ÀÄß eÁjUÉ vÀA¢zÀÝ£ÀÄ. CzÉà jÃw ªÁr – UÀzÀUÀ ºÁUÀÆ
ªÀÄ»§Æ§ £ÀUÀgÀ – ªÀÄĤgÁ¨ÁzÀ gÉʯÉé AiÉÆÃd£ÉUÉ ZÁ®£É
¤Ãr ¸ÀªÉð PÁAiÀÄð ¥ÀÆtðUÉƽ¹zÀ£ÀÄ. D gÉʯÉé AiÉÆÃd£ÉUÀ¼ÀÄ EA¢UÀÆ £É£ÉUÀÄ¢UÉ
©¢ÝgÀĪÀzÀÄ ¥ÀæeÁ¥Àæ¨sÀÄvÀé ¸ÀgÀPÁgÀUÀ¼À zÀÄgÀAvÀªÉà ¸Àj. CªÀ£ÀÄ ºÀtPÁ¹£À ªÀåªÀºÁgÀPÉÌ
vÀ£ÀßzÉà DzÀ £ÁtåªÀ£ÀÄß ºÉÆA¢zÀÄÝ (ºÉÊzÁæ¨ÁzÀ ¹PÁÌ), £ÀÆgÀÄ gÀÆ¥Á¬ÄAiÀÄ
£ÉÆÃlÄUÀ¼À£ÀÄß ªÀÄÄ¢æ¹zÀÝ£ÀÄ. ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ ºÀtPÁ¹£À ªÀåªÀºÁgÀªÀ£ÀÄß £ÀqɸÀ®Ä 1941
gÀ°è “ºÉÊzÁæ¨ÁzÀ ¸ÉÖÃmï ¨ÁåAPï” (FV£À ¸ÉÖÃmï ¨ÁåAPï D¥sï ºÉÊzÁæ¨ÁzÀ)£ÀÄß gÁdåzÀ
PÉÃAzÀæ ¨ÁåAPÀ£ÁßV ¸Áܦ¹zÀ£ÀÄ. ¸ÀéAvÀ gÉʯÉé E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß ¸ÀºÀ ºÉÆA¢zÀÄÝ,
¸ÀéA¸ÁÜ£ÀzÀ d£ÀjUÉ gÉʯÉé ¸ÁjUÉ ªÀåªÀ¸ÉÜ ªÀiÁrzÀÝ£ÀÄ. ¤eÁªÀÄ PÀnÖ¹zÀ ºÀ®ªÁgÀÄ
¸ÉÃvÀĪÉUÀ¼ÀÄ EA¢UÀÆ UÀnÖAiÀiÁVgÀĪÀzÀÄ CªÀgÀ PÉ®¸ÀPÉÌ »rzÀ PÉÊUÀ£ÀßrAiÀiÁVzÉ.
«zÀÄåvïUÁV MAzÀÄ ¥ÀævÉåÃPÀ E¯ÁSÉAiÀÄ£Éßà ¸Áܦ¹, «zÀÄåvï GvÁàzÀ£ÉUÉ
¥ÁæªÀÄÄRåvÉAiÀÄ£ÀÄß ¤rzÀÝ£ÀÄ. 1914gÀ°è ¥ÁæbÀå ªÀ¸ÀÄÛ E¯ÁSÉAiÀÄ£ÀÄß
¸Áܦ¸À¯ÁVvÀÄÛ. ¸ÀA¸ÁÜ£ÀzÀ°è MªÉÄä ©üÃPÀgÀ §gÀUÁ® §AzÁUÀ J®è PÀqÉ PÀÄrAiÀÄĪÀ
¤Ãj£À ¨Á«UÀ¼À£ÀÄß vÉgÉAiÀÄ®Ä M§â ©ænµÀ C¢üPÁjAiÀÄ£ÀÄß £ÉëĹ, ¸Á«gÁgÀÄ
¨Á«UÀ¼À£ÀÄß ¤«Äð¹zÀ£ÀÄ. CªÀÅ EA¢UÀÆ §vÀÛzÉ EgÀĪÀzÀÄ CªÀ£À PÁ¼Àf
UÉÆZÀj¸ÀÄvÀÛzÉ.
PÉÊUÁjPÉUÀ½UÀÆ
ºÉZÀÄÑ MvÀÄÛ PÉÆnÖzÀÝ ¤eÁªÀÄ ºÀ®ªÁgÀÄ ¸ÀgÀPÁj ¸ËªÀÄåzÀ PÉÊUÁjPÉUÀ¼À£ÀÄß ¸Áܦ¹
¸ÀܽÃAiÀÄjUÉ OzÉÆåÃVPÀªÁV, DyðPÀªÁV C©üªÀÈ¢ÝAiÀiÁUÀ®Ä CªÀPÁ±À ¤ÃqÀ¯ÁVvÀÄÛ. FV£À
¹AUÉæÃt PÀ°èzÀÝ®Ä UÀtÂ, ZÁgÀ«Ä£Ágï ¹UÀgÉÃmï vÀAiÀiÁjPÁ WÀlPÀ, ¤eÁªÀÄ ±ÀÄUÀgï
¥sÁåPÀÖj, fAzÁ vÉ°¸ÁävÀ, DdªÀiï eÁ»Ã «Ä¯ï ªÁgÀAUÀ¯ï ªÀÄÄAvÁzÀªÀÅUÀ¼ÀÄ. »ÃUÉ
GvÀÛªÀÄ DqÀ½vÀ, d£À¥ÀgÀ DqÀ½vÀ ¤ÃrzÀ ¤eÁªÀÄ SÁ¹ÃA jféAiÀÄ gÀeÁPÀgÀgÀ ¸ÉÊ£ÀåPÉÌ
¤ÃrzÀ ¸ÁévÀAvÀæöå¢AzÁV zÉñÀzÀ d£ÀjAzÀ zÀÆgÁzÀzÀÄÝ zÀÄgÁzÀȵÀÖ. EvÀÀ£À DqÀ½vÀzÀ
PÉÆ£ÉAiÀÄ MAzÀÄ ªÀµÀðzÀ°è gÀeÁPÀgÀgÀÄ £ÀqɹzÀ zËdåð£Àå, zÀgÉÆÃqÉ, zÀ¨Áâ½PÉ,
ºÀ¯ÉèUÀ¼ÀÄ CZÀѽAiÀÄzÉ G½zÀªÀÅ.